Đái tháo đường thai kỳ là một trong những bệnh lý có thể gặp phải khi mang thai, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị bệnh đái tháo đường thai kỳ.
Nguyên nhân gây đái tháo đường thai kỳ
Đái tháo đường thai kỳ là tình trạng lượng đường trong máu cao ở một số phụ nữ trong thời gian mang bầu. Bệnh thường phát triển từ tuần thai thứ 24 – 28. Nếu bạn bị đái tháo đường trong thai kỳ, không đồng nghĩa với bạn đã mắc bệnh từ trước lúc mang thai hoặc sau khi sinh con. Tuy nhiên, đái tháo đường thai kỳ sẽ khiến bạn tăng nguy cơ phát triển bệnh đái tháo đường tuýp 2 trong tương lai.
Để hiểu nguyên nhân gây đái tháo đường thai kỳ, bạn cần biết cơ chế hoạt động của insulin – một loại hormone do tuyến tụy tiết ra, có chức năng vận chuyển đường vào các tế bào để cung cấp năng lượng cho cơ thể. Khi chúng ta ăn, cơ thể sẽ phân hủy carbohydrate từ thực phẩm thành một loại đường mang tên glucose. Đường này đi vào máu, sau đó di chuyển đến các tế bào để cung cấp năng lượng cho cơ thể.
Trong thời kỳ mang thai, nhau thai – cơ quan nuôi và cung cấp oxy cho em bé – tiết ra các hormone giúp thai nhi phát triển. Một vài hormone trong số này khiến cơ thể thai phụ khó sản xuất hoặc sử dụng insulin hơn (còn gọi là đề kháng insulin). Để giữ lượng đường trong máu ổn định, tuyến tụy của thai phụ phải tạo ra nhiều insulin hơn – gấp ba lần bình thường.. Trong trường hợp tuyến tụy không thể tạo ra đủ insulin, lượng đường trong máu thai phụ sẽ tăng lên, gây ra bệnh đái tháo đường thai kỳ.
Nguy cơ mắc đái tháo đường trong lúc mang bầu của bạn sẽ tăng lên nếu:
- Bị thừa cân – béo phì trước khi mang thai;
- Tăng cân rất nhanh trong thai kỳ;
- Có người thân (cha mẹ, anh chị em) mắc bệnh tiểu đường tuýp 2;
- Có lượng đường trong máu cao, nhưng chưa đủ để được chẩn đoán đái tháo đường. Hiện tượng này được gọi là tiền tiểu đường;
- Có tiền sử mắc bệnh ở lần mang thai trước;
- Trên 35 tuổi;
- Từng sinh một hoặc nhiều bé nặng hơn 4kg;
- Từng bị thai lưu, sinh con bị dị tật, sinh non;
- Đã hoặc đang bị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
Tăng cân trong thai kỳ
Triệu chứng của đái tháo đường thai kỳ
Rất hiếm khi đái tháo đường khi mang thai gây ra triệu chứng rõ rệt. Bệnh chỉ được phát hiện trong những lần thăm khám định kỳ của thai phụ nếu có xuất hiện triệu chứng tiểu đường, bao gồm:
- Tiểu nhiều lần trong ngày;
- Mệt mỏi;
- Mờ mắt;
- Khát nước liên tục;
- Ngủ ngáy;
- Tăng cân quá nhanh so với khuyến nghị.
Cách chẩn đoán và điều trị đái tháo đường thai kỳ
Để chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ, bạn sẽ được thực hiện xét nghiệm đường huyết trong máu và nước tiểu. Xét nghiệm đường huyết thường được làm vào tuần thai thứ 24 – 28, hoặc sớm hơn nếu bạn có nguy cơ cao mắc bệnh. Bạn sẽ được uống một loại nước có chứa glucose, sau đó đo lượng đường trong máu sau một giờ. Nếu kết quả cho thấy lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường, bạn sẽ được làm thêm một xét nghiệm khác để xác nhận chẩn đoán.
Để điều trị đái tháo đường thai kỳ, bạn cần tuân thủ những hướng dẫn sau đây:
- Ăn uống cân bằng, theo sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Bạn nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc, cá và sữa ít béo. Bạn nên tránh ăn nhiều đường, mỡ, muối và thực phẩm chế biến sẵn. Bạn nên chia nhỏ bữa ăn thành nhiều lần trong ngày, để duy trì lượng đường trong máu ổn định.
- Tập thể dục thường xuyên, với sự cho phép của bác sĩ. Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, với các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga hoặc đạp xe. Tập thể dục giúp cải thiện khả năng sử dụng insulin của cơ thể, giảm lượng đường trong máu và ngăn ngừa tăng cân quá mức.
- Đo lường đường huyết thường xuyên, bằng cách sử dụng một thiết bị đo đường huyết tại nhà. Bạn nên đo lượng đường trong máu trước và sau khi ăn, và ghi lại kết quả để theo dõi tình trạng sức khỏe. Bạn nên báo cho bác sĩ biết nếu lượng đường trong máu cao hơn hoặc thấp hơn mức bình thường.
- Sử dụng insulin hoặc thuốc uống hạ đường huyết, nếu cần thiết. Một số trường hợp đái tháo đường thai kỳ không thể kiểm soát bằng chế độ ăn uống và tập thể dục, mà cần phải sử dụng insulin hoặc thuốc uống để hạ đường huyết. Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về liều lượng và cách sử dụng thuốc, và tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ.
- Khám thai định kỳ, để theo dõi sức khỏe của mẹ và bé. Bạn nên tham gia các cuộc khám thai theo lịch trình do bác sĩ đề ra, để kiểm tra lượng đường trong máu, huyết áp, cân nặng, chiều cao tử cung, nhịp tim thai nhi và các chỉ số khác. Bạn cũng nên làm siêu âm để đánh giá sự phát triển của thai nhi và phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra.
Thăm khám định kì
Biến chứng của đái tháo đường thai kỳ
Nếu không được kiểm soát tốt, đái tháo đường thai kỳ có thể gây ra các biến chứng sau đây cho mẹ và bé:
- Sinh non: Đái tháo đường thai kỳ có thể kích thích sự sản xuất của các hormone sinh dục, làm cho cổ tử cung mở ra sớm hơn và gây ra chuyển dạ sớm. Sinh non có thể gây ra các vấn đề về hô hấp, tiêu hóa, thần kinh và miễn dịch cho bé.
- Sinh quá to: Đái tháo đường thai kỳ có thể khiến bé nhận được quá nhiều glucose từ mẹ, làm cho bé tăng cân quá nhanh và phát triển quá to. Sinh quá to có thể gây khó khăn trong quá trình sinh, tăng nguy cơ bị chấn thương, chảy máu, nhiễm trùng hoặc cần phẫu thuật mổ bụng.
- Hạ đường huyết: Đái tháo đường thai kỳ có thể khiến bé bị hạ đường huyết (hay còn gọi là hội chứng hạ đường huyết của thai nhi) ngay sau khi sinh, do cơ thể bé vẫn tiết ra nhiều insulin như khi ở trong bụng mẹ. Hạ đường huyết có thể gây ra các triệu chứng như run rẩy, mệt mỏi, khó thở, co giật hoặc ngừng thở.
- Hội chứng hô hấp suy: Đái tháo đường thai kỳ có thể làm chậm sự phát triển của phổi của bé, gây ra hội chứng hô hấp suy (hay còn gọi là bệnh suy hô hấp cấp tính của thai nhi) sau khi sinh. Hội chứng hô hấp suy có thể gây ra các triệu chứng như khó thở, thở nhanh, thở khò khè, xanh da hoặc tim đập nhanh.
- Dị tật bẩm sinh: Đái tháo đường thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ bé bị dị tật bẩm sinh, đặc biệt là ở tim và hệ thần kinh. Dị tật bẩm sinh có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe, phát triển và học tập cho bé.
- Tiền sản giật: Đái tháo đường thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ mắc tiền sản giật – một biến chứng nguy hiểm của thai kỳ, gây ra huyết áp cao, độc tố trong máu và suy thận. Tiền sản giật có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu, mờ mắt, đau bụng, nôn mửa, phù nề hoặc co giật.
- Đái tháo đường tuýp 2: Đái tháo đường thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường tuýp 2 sau khi sinh, đặc biệt là nếu bạn không giảm cân về mức bình thường sau khi sinh. Đái tháo đường tuýp 2 là một bệnh mãn tính, gây ra các biến chứng như tim mạch, thận, mắt, thần kinh và da.
Cách phòng ngừa đái tháo đường thai kỳ
Để phòng ngừa đái tháo đường thai kỳ, bạn nên làm những điều sau đây:
- Giữ cân nặng khỏe mạnh trước và trong khi mang thai, theo sự khuyến nghị của bác sĩ. Bạn nên tăng cân từ từ và đều đặn trong thai kỳ, tùy thuộc vào cân nặng ban đầu và số lượng thai nhi.
- Kiểm tra lượng đường trong máu trước khi mang thai, nếu bạn có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường. Bạn nên điều trị và kiểm soát lượng đường trong máu trước khi mang thai, để giảm nguy cơ gây ra các biến chứng cho mẹ và bé.
- Ăn uống lành mạnh, theo sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Bạn nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc, cá và sữa ít béo. Bạn nên tránh ăn nhiều đường, mỡ, muối và thực phẩm chế biến sẵn. Bạn nên chia nhỏ bữa ăn thành nhiều lần trong ngày, để duy trì lượng đường trong máu ổn định.
- Tập thể dục thường xuyên, với sự cho phép của bác sĩ. Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, với các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga hoặc đạp xe. Tập thể dục giúp cải thiện khả năng sử dụng insulin của cơ thể, giảm lượng đường trong máu và ngăn ngừa tăng cân quá mức.
Mẹ bầu nên tập thể dục để tăng cường sức khỏe
Đái tháo đường thai kỳ là một bệnh lý có thể gặp phải khi mang thai, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé. Bạn nên tham gia các cuộc khám thai định kỳ, để phát hiện và điều trị bệnh sớm. Bạn cũng nên chú ý đến chế độ ăn uống và tập thể dục, để giữ lượng đường trong máu ổn định và phòng ngừa các biến chứng. Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về cách chăm sóc bản thân và thai nhi trong thời kỳ mang thai, để có một thai kỳ khỏe mạnh và an toàn.
Tôi hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về đái tháo đường thai kỳ. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hay thắc mắc nào, xin vui lòng liên hệ với tôi. Tôi sẽ rất vui lòng trả lời và hỗ trợ bạn.
